نگاهی گذرا به آباده

به نام خداوند ایران زمین                         

گفتم چه کنیم تا که دلاشاد شویم

                                                     از بـند غم زمـانه آزاد شویم

دل گفت تو ویرانی ومن هم ویران

                                                     بخرام به آباده که آباد شویم

                                                                   "  روانشاد پیروی شیرازی  "

 ----------------------------------------------------------------  

نگاهی گذرا به آباده :

شهرستان آباده در شمالی ترین نقطه استان فارس قرار دارد . از شمال به استان اصفهان ، از جنوب به خرمبید ، از غرب به سمیرم و اقلید وازشرق به ابرکوه متصل است.

این شهرستان در فاصله 270 کیلومتری شیراز،200 کیلومتری اصفهان،190کیلومتری یزد و528 کیلومتری شهرکرد قرار دارد.

وسعت جغرافیایی آباده 6052 کیلومتر مربع است که حدود 11 درصد کل مساحت استان را به خود اختصاص داده است.

بخش ها:

شهرستان آباده ،به مرکزیت شهرآباده شامل صغاد،بهمن ،ایزدخواست ،سورمق،خسروشیرین و ۱۹ دهستان است

کوهها و رودخانه ها :

کوههای آباده,دنباله کوههای زاگرس پاطاق است که از جنوب باختری کوه دنا شروع میشود و مهمترین رشته آن بایار وقله معروف آن "دل" به ارتفاع3040 متر است.بین دنا وآباده،رشته های مرتفعی از کوههای کیلویه قرار دارد. رودهای شهر آباده از کوههای این شهرستان ،درنتیجه انباشت برف زمستانی، چشمه سارها ورودخانه هایی به وجود می آید.این رودخانه ها هم اغلب دارای مجاری پر پیچ وخم هستند وجریان مسیر آبها در هر دره ،جهت معینی را طی می نماید واغلب آنها فصلی هستند.

آب وهوا :

آب وهوای منطقه را می توان تحت تاثیر مرتفع بودن منطقه وقرار گرفتن درپیشکوه های داخلی زاگرس و دوری از باد های باران آور غربی , از  نمونه های آب وهوای کوهستانی دسته بندی کرد . میانگین بارندگی سالانه آن حدود120 میلیمتر ومیزان بارش سالانه آن حدود 200 میلیمتر است که در ردیف نواحی خشک کشور جای میگیرد.این شهرستان سردترین نقطه استان فارس به شمار رفته وزمستانی سرد و طولانی دارد.

 دین زبان و نژاد :

غالب ساکنان شهرستان آباده ونواحی پیرامون آن ،پیش از تسلط اعراب،زرتشتی بودندودرزمان صفویه به مذهب تشیع گرویدند. هم اکنون تمامی ساکنان غیر از تعدادی از همشهریان کلیمی که از اصفهان به این شهر آمده اند، شیعه 12 امامی هستند. زبان مردم آباده ،فارسی است ودر بعضی از بخشهای اطراف آن طوایفی از اعراب و ایل قشقایی ساکنند که گویش ترکی دارند. نژاد مردم آباده از نژاد ایران باستان و یا آریایی است. تقریبا 20 سال است که ترکان قشقایی به این شهر مهاجرت میکنند که بر اساس دیدگاه های موجود ،آنان نیز آریایی نژاد هستند.

پوشش گیاهی و نمونه جانوری :

با توجه به آب وهوای منطقه پوشش گیاهی این شهرستان از نوع استپ کوهپایه ای یا نیمه بیابانی است که پوشیده از انواع بوته های نواحی استپی است.در پای کوه های جنوبی گل های رنگارنگ بهاری وگیاهان دارویی در میان بوته ها دیده میشود این پوشش گیاهی در کشور به نسبت نواحی بیابانی و نواحی مرطوب در ردیف مراتع متوسط قرار دارد.به علت اوضاع  طبیعی حاکم بر منطقه وصید های بی رویه در گذشته حیات وحش آن فقیر شده است، در دشت جانورانی مانند خرگوش، روباه ، وکفتار بیش از بقیه دیده میشوند.

معادن:

معادنی که در این شهر قرار دارند عبارتند از:

معدن بزرگ خاک نسوز که از معادن نادر این ماده در خاور میانه به شمار میرود.

  معدن خاک نسوز آباده  :

معدن خاک نسوز استقلال آباده در جنوب شرقی اصفهان و 10 کیلومتری شمال شرقی آباده در ً8 َ15 ْ31 عرض شمالی و ً25 َ43 ْ52 طول شرقی واقع شده است . در منطقه معدنی استقلال سنگهای دونین ، کربونیفر پایینی ، پرمین، تریاس و سرانجام کواتر نر گسترش دارند. نهشته های دونین بیشتر از شیل ، فورش سنگ ، ماسه سنگ ، کوارتزیت ، و آهک ماسه سنگی تشکیل شده اند . میدان معدنی نیز مرتبط با همین سنگها است . بر روی این سنگها نهشته های کربونیفر (سنگ آهک و ماسه سنگ) با ضخامت نزدیک به 300 متر قرار دارند که خود به وسیله آهک و دولومیتهای پرمین پوشیده می شوند . نهشته های تریاس شامل سنگ آهک خاکستری ، در قسمت جنوبی و شرقی معدن گسترش دارد . بخش وسیعی از منطقه معدنی را نهشته های کوارترنر می پوشاند . دایکهای دیا بازی و توده های دیوریتی و گرانودیوریتی به سن تقریبی پرمین تا اوایل تریاس سنگهای دیگر منطقه را تشکیل می دهند . دایکهای دیا بازی و توده های دیوریتی و گرانو دیوریتی به سن تقریبی پرمین تا اوایل تریاس سنگهای دیگر منطقه را تشکیل می دهند. دایکهای دیابازی و توده های دیوریتی و گرانودیوریتی در بین سریهای دونین نفوذ کرده اند . این تحقیق برای شناسایی کانیهای رسی معدن خاک نسوز استقلال آباده صورت پذیرفته است . با توجه به اینکه قسمتی که استخراج مواد نسوز از آن صورت می گیرد قیفی شکل O p en Pit) ( می باشد و توده های نفوذی در بین خاکهای نسوز نفوذ نموده اند و در نتیجه باعث تغییرات کانیهایی و ژئو شیمیایی آنها شده اند . نحوه نمونه برداری از خاکهای نسوز بر اساس فاصله و دوری و نزدیکی به این نفوزیها صورت گرفته است . در نهایت نتایج حاصله بدین صورت بوده است که نوع کانیهای رسی که در مجاورت و نزدیکی توده های نفوذی قرار داشته با نوع کانیهای رسی که فواصل بیشتری را از توده نفوذی داشته اند متفاوت می باشند در نزدیکی و مجاورت توده های نفوذی کانیها ی رسی ، کائولینیت ، پروفیلیت ، ایلیت ، مونت موریلونیت و کلریت با استفاده از روش پراش ، و پرتوایکس تشخیص داده شد . در صورتی که در خاکهای نسوز با فاصله بیشتر از نفوذ کانیهای رسی ایلیت ، پیروفیلیت و کائولینیت با استفاده از روش ذکر شده تشخیص داده شد . روشهای تکمیلی دیگر مانند c.E.c(cation Exchange capasity) ظرفیت تبادل کاتیونی و روش (Infrared)Ir هم مورد استفاده قرار گر فتند که تأیید کننده نتایج فوق می باشد.

معادن  زیادی از انواع سنگ ها مانندسنگ سفید ،معدن گچ در حومه آباده ، معدن گل چینی در 9 کیلومتری آباده ومعدن بزرگ کبالت

صنایع دستی:

منبت آباده :

منبت کاری آباده شهرت جهانی دارد ونمونه های آن در موزه های جهان به عنوان بهترین کا های هنری نگهداری میشود.منبت کاری های کاخ مرمر ، به دست هنرمندان این شهر ،همچون استاد احمد امامی ساخته و پرداخته شده است .ملکی وگیوه های آباده در نهایت ظرافت، استحکام و دقت ، تهیه شده ودر نوع خود بی مانند است.

فرش آباده:

 از صنایع دیگری که امروزه بازارهای جهان به نام آباده می شناسد( فرش آباده) است. که حدود ۲۰ سال است در بازارهای جهان با طرح و رنگ خاص عرضه می شود. و نشانگر( فرش آباده) می باشد. و بازارهای اروپا و آمریکا و حتی آفریقا را قبضه کرده است. و بنابراین هیچ کتابی و کاتالوگی که درباره فرش ایران که در بیست سال اخیر نوشته شده  نمی توانید بیابید که بحثی از فرش تجارتی آباده نکرده باشد.و طرحی از نمونه های آن ارایه نداده باشد.

 

صادرات آباده :

صادرات آباده عبارتند از:کتیرا ، انغوزه ،کاسنی ،اشق ،قالی و قالیچه، گلیم، پشم،مو ،پوست ،پنبه ،روغن ،کشمش ، صنایع دستی وخاک چینی وموارد بسیار دیگر.

ویژگیهای تاریخی:

به استنادباستان شناشان سکونت در محدوده کنونی آباده به هزاره اول پیش از میلاد باز میگردد. گروه های کرد چادر نشین در دوره هخامنشی ،نخستین کسانی بودند که در دشت حدفاصل آباده و اصفهان اسکان یافتند .آثار باستانی بر جای مانده،همچون قلعه باستانی ایزدخواست وقصر بهرام گور در سورمق،شواهدی از وجود فرهنگ وتمدن دراین گستره جغرافیایی است .

شهر آباده به دلیل در سر راه اصفهان به شیراز موقعیت ویژه ای دارد و آنرا کلید فارس گفته اند.

در حدود سال 1197 که کریمخان زند شیراز را به عنوان پایتختی برگزید و به فرمان اوشاه اسماعیل سوم در آباده مسکون شد،وقلعه ای به نام قلعه شیرازی

(که هم اکنون آثار آن باقیست) برای حفظ امنیت راه کاروان ها بنا گردید.

بنا به فرمان وی ،عده ای از طوایف پرندی و گرجی از اصفهان به آباده آمدند و مأمور آبادی و عمران این منطقه گردیدند.کم کم قلاعی دارای دیوار های مرتفعی تقریبأ به ارتفاع 9 تا 10 متر و ضخامت 2 تا 3 متر از چینه ساخته شد. در اطراف هر قلعه و به فاصله 50 متر ،برج هایی ساخته بودند وسوراخ هایی به نام تیرکش در آنها تعبیه کرده بودند.

در زمان رضا شاه،بتدریج از ارتفاع قلاع کاسته ودر های آن برداشته شد و عبور و مرور وسایل نقلیه نیز به نحو محسوسی وضع آنجا را دگرگون کرد به نحوی که منازل و دکانها از داخل قلاع ,خارج شد و به اطراف شاهراه کنونی منتقل شد.